Όταν το σινεμά έχει φαντασία και χιούμορ, η δική μας η ζωή γίνεται πιο όμορφη. Εάν αυτό είναι και το δικό σου Ευαγγέλιο, τότε το παραμύθι που έχει στήσει εδώ ο Ζακό Βαν Ντορμέλ θα σε πάρει μαζί του. Και δεν θα σε κάνει να γελάσεις, απλά. Μπορεί και να σε βάλει να… ξαναγράψεις τη δική σου πορεία σε τούτον τον κόσμο, να διώξεις από πάνω σου τον χρόνο που μπορεί να έχασες και να θελήσεις να αφηγηθείς το υπόλοιπο του βίου σου με μια άλλη, πιο ελεύθερη και άναρχη ματιά. Πρέπει. Γιατί ζούμε μονάχα μια φορά.
Ο Βαν Ντορμέλ ποτέ δεν έκανε… «κανονικές» ταινίες. Από την αποκάλυψη του «Τοτό ο Ήρωας» (1991) μέχρι την «Όγδοη Μέρα» (1996), ο φιλμικός του κόσμος ήταν μια ονειρική παραδοξότητα που στροβίλιζε γύρω από το retro, την παιδικότητα (αν όχι αθωότητα) της ψυχής, τη φυγή από το ρεαλιστικό και την καθημερινότητα των ενηλίκων, με έναν κωμικό σουρεαλισμό ουσιαστικά γλυκόπικρο. Έκτοτε, η μυστηριώδης εξαφάνισή του έγινε απόπειρα να αιτιολογηθεί μέσω του χαοτικού και ολοκληρωτικά αποτυχημένου «Mr. Nobody» (2009), μαρτυρώντας έμπρακτα μια κατάσταση κρίσης δημιουργική ή έναν εντελώς χαμένο μπούσουλα (το φιλμ δεν διασωζόταν σε κανένα εναλλακτικό cut) που σου έδινε την εντύπωση πως ο ίδιος επιχειρούσε να ξαναγράψει την ιστορία τού σύμπαντος στη μεγάλη οθόνη. Το ξαναπροσπάθησε με την «Ολοκαίνουργια… Καινή Διαθήκη!» και, αυτή τη φορά, το αποτέλεσμα είναι ελαφρώς ατελές (όπως ολόκληρος ο πολιτισμός και η ανθρωπότητα, άλλωστε) μα και λαμπρά μαγικό, σαν επιτομή ενός σχεδίου θεϊκά πλασμένου που παρεκτράπηκε γιατί κάποιος ξέχασε να ενθέσει το manual. Η ταινία ξεκινά από τη Γένεση. Του ίδιου του κόσμου μας, που όμως εδώ λέγεται… Βρυξέλλες. Κατ' εικόνα και καθ' ομοίωσιν της γνωστής πρωτεύουσας, αλλά χωρίς τον άνθρωπο και τα περισσότερα από τα δημιουργήματά του. Η αρχιτεκτονική, για παράδειγμα, υπάρχει αλλά τα πάντα μέσα στην πόλη είναι… κενά! Τα ζώα είναι τα πρώτα πλάσματα που την κατοικούν (μάλλον άβολα), ακολουθεί ο Αδάμ (με μια ταινία που τον ακολουθεί διαρκώς για να «λογοκρίνει» τα γεννητικά του όργανα!) και μια Εύα, μαζί τους η γνωριμία της σάρκας, οι απόγονοι, μια ιδέα… αιμομικτικής εξάπλωσης του είδους μας, η διχόνοια εις το όνομα Εκείνου. Όλα ευρηματικότατα και ξεκαρδιστικά. Μόνο που ο Θεός είναι ένας κοινός… μαλάκας! Ένα σκουπίδι ύπαρξης που πίνει μπύρες, βλέπει μόνο sports στην τηλεόραση, κακοποιεί γυναίκα και κόρη, βλαστημάει τον ίδιο του τον γιο και φθονεί… εμάς! Γι’ αυτό και κάθεται με τις ώρες πάνω από ένα παλιό pc, δίνοντας εντολές που κάνουν τη δικιά μας ζωή όσο πιο μίζερη γίνεται. Ο Θεός τού Βαν Ντορμέλ είναι ένας βιρτουόζος του ανθρώπινου πόνου. Και αυτό δεν έχει θέση στο παραμύθι.
Η δεκάχρονη Εά, κόρη Εκείνου, αφού κάνει τη μικρή της ζαβολιά στέλνοντας sms σε όλους τους θνητούς με την επίσημη ημερομηνία… θανάτου τους, θα καταφέρει να αποδράσει από τη γονική βάσανο και, κυκλοφορώντας ανάμεσά μας, θα προσπαθήσει να εντοπίσει τους έξι δικούς της μελλοντικούς Αποστόλους ώστε να γραφτεί από την αρχή η Καινή Διαθήκη. Αυτό που ακολουθεί είναι… πέρα από λόγια! Είναι ο καλός εαυτός του Βαν Ντορμέλ που εφευρίσκει εκ νέου τη χαμένη αίγλη Ευρωπαίων παραμυθάδων όπως οι Ζενέ & Καρό και οι Μόντι Πάιθον, μαζί με τον - σχεδόν δυσάρεστο - ψυχισμό ενός Κριστόφ Κισλόφσκι ή ενός Ρόι Άντερσον, παραδίδοντας ένα «ανακυκλωμένο» κράμα εικόνων και συναισθημάτων που σε κάνουν να ερωτευτείς και να πιστέψεις ξανά στη δύναμη του κινηματογράφου.
Η «Ολοκαίνουργια… Καινή Διαθήκη!» θα δοκιμάσει την πίστη σου στη ζωή, την εξέλιξη ή τα αδιέξοδα του πολιτισμού, την ύπαρξη ενός κάποιου πεπρωμένου, εκείνης της «δεύτερης ευκαιρίας» που μπορεί να σε βγάλει σε άλλους τόπους, καρδιές και ζευγαρώματα. Δεν θα σου πει ψέματα. Όλοι πεθαίνουμε στο τέλος, δεν υπάρχει κανένα «μετά». Αλλά χάρη στο σινεμά μπορούμε να το ξεχάσουμε για ένα δίωρο, μπορούμε να βγάλουμε τη γλώσσα ή να σηκώσουμε το μεσαίο δάχτυλο προς τον «Θεό» που μας καταράστηκε, μπορούμε να γελάσουμε με τη μοίρα μας και να βάλουμε κι ένα σεμεδάκι πάνω από τον οίκτο, τον φόβο, τη χαρμολύπη του σύντομου περάσματός μας από τούτα εδώ τα μέρη. Ο μαγικός (αντι)ρεαλισμός τού Βαν Ντορμέλ θα αρπάξει την όποια υπαρξιακή σου διάθεση, θα σου εξηγήσει το «όνειρο» χωρίς γαλάζιους ουρανούς, θα βρει τη μουσική σου (εξαιρετικό εύρημα το άκουσμα της ψυχής με συνθέσεις του Χέντελ και του Σούμπερτ μέχρι το «La Mer» με τον Σαρλ Τρενέ), θα καταργήσει νόμους της βαρύτητας και της φύσης μαζί και θα αποτυπώσει μέσα σου αμέτρητες σκηνές που θα θέλεις να δεις να ζωντανεύουν ξανά και ξανά μπροστά σου, ειδικά στη μεγάλη οθόνη. Κοινώς, η ταινία «έγραψε»!
ΕΙΝΑΙ ΓΙΑ ΜΕΝΑ;
Βλάσφημη με έναν αθώο τρόπο, αδιανόητα έξυπνη στο οπτικό της μέρος, με φαντασία που περνάει από το μυαλό και δίχως εύπεπτα χαζοχαρούμενες αστειότητες, αλλά με «κάτι» για όλους, η νέα ταινία του Ζακό Βαν Ντορμέλ αποτελεί μια από τις πιο ευχάριστες εκπλήξεις της φετινής σεζόν στο σινεμά και προσφέρει απλόχερα τη χαρά και μια καλά ισορροπημένη δόση συγκίνησης, σαρκαστικής ενίοτε αλλά και τόσο ανθρώπινης. Ελάχιστοι θεατές θα θυμούνται τις παλιότερες δουλειές του, οι οποίες αξίζει να αναζητηθούν εκ νέου. Όσοι αγαπήσατε την «Αμελί», φανταστείτε ένα παρόμοιο «σκηνικό», αλλά πιο… δύστροπο και ειρωνικό. Εσείς που ακούτε «ευρωπαϊκό» και βγάζετε καντήλες, θα γελάσετε στην αρχή (να θυμάστε τις δοκιμασίες του Κεβίν), αλλά κάπου θα εξαντληθείτε από τον υπερβολικό όγκο ιδεών του φιλμ. Άδικα δεν πέρασε στη φετινή πεντάδα του ξενόγλωσσου Όσκαρ (έφτασε μέχρι την… ημιτελική εννιάδα).
Του Ηλία Φραγκούλη, σε συνεργασία με το freecinema.gr
Βρείτε το freecinema.gr στο facebook
Με την πρώτη ευκαιρία θα παω να το δω