Για την τελική επιλογή έχει ληφθεί υπόψη η σπουδαιότητα κάθε κυκλοφορίας, το επίπεδο ποιότητάς της σε σχέση με τον ανταγωνισμό κατά την εποχή της, αλλά και, ίσως ακόμη περισσότερο, το κατά πόσο ο εκάστοτε τίτλος είναι playable και σήμερα. Επιπλέον, σχεδόν κάθε σειρά εκπροσωπείται από έναν τίτλο (συνήθως τον πιο εξελιγμένο), ώστε να μην καταντήσει η λίστα retrospective του PES και να συμπεριληφθούν όσο περισσότερα franchise γίνεται. Όπως και στο προηγούμενο σχετικό αφιέρωμα, παραθέτουμε και ορισμένους τίτλους που δεν μπήκαν στη δεκάδα, αλλά παραμένουν άξιοι αναφοράς:
• Kick Off World – Ελληνική έκδοση (1998, PlayStation)
• Viva Football (1998, PlayStation - PC)
• Five-A-Side Soccer (1998, Amiga)
• UEFA Striker (1999, Dreamcast)
• Ronaldo V-Football (2000, PlayStation)
• UEFA Dream Soccer (2000, Dreamcast)
• World Fantasista (PS2, 2002)
Ας ξεκινήσουμε όμως με τη δεκάδα...
10. LiberoGrande International (2000, PlayStation)
Η Namco ήταν μία ακόμη από τις ιαπωνικές εταιρείες που είχε ασχοληθεί με τους εξομοιωτές ποδοσφαίρου κατά τα τέλη της δεκαετίας του ‘90. Με το LiberoGrande και τη συνέχειά του, Liberogrande International, έθεσε τις βάσεις για τα σύγχρονα career modes των PES και FIFA όπου ο χρήστης χειρίζεται έναν μόνο παίκτη σε όλη τη διάρκεια του αγώνα. Αν και οι δύο τίτλοι δεν διακρίνονταν στον τεχνικό τομέα, η μοναδική προσέγγιση που απαιτούσαν καθιστούσαν την εμπειρία ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα από ποδοσφαιρική άποψη. Το πρωτότυπο είχε εμφανιστεί πρώτα στα Arcade, με πολύ καλύτερα γραφικά φυσικά σε σχέση με την έκδοση για το PlayStation, ενώ το sequel εμφανίστηκε μόνο στην κονσόλα της Sony και έχοντας αποβάλει το βάρος του arcade conversion περιλάμβανε πολύ περισσότερες επιλογές.
9. Actua Soccer 3 (1998. PlayStation, PC)
Η σειρά Actua Soccer της Gremlin ήταν η πρώτη με πλήρως τρισδιάστατα πολυγωνικά γραφικά στις κονσόλες, αφού το FIFA 96 είχε μεν τρισδιάστατα γήπεδα, αλλά οι παίκτες ήταν απλά δισδιάστατα sprite. Το δεύτερο μέρος της σειράς, που, σε αντίθεση με το πρώτο, περιλαμβάνεται στο χρονοδιάγραμμα που έχει τεθεί για το παρόν αφιέρωμα, συνέχισε την παράδοση τεχνολογικής καινοτομίας που ξεκίνησε ο προκάτοχός του, αφού ήταν από τους πρώτους τίτλους που υποστήριζε 3D επιτάχυνση στο PC με την κάρτα γραφικών Voodoo 2. Το τρίτο και τελευταίο Actua Soccer κυκλοφόρησε σε μία περίοδο που δεν προηγείτο πλέον τεχνολογικά από τον ανταγωνισμό, αλλά φρόντισε να προσθέσει περιεχόμενο με τη μορφή πολλών συλλόγων και εθνικών ομάδων. Όπως οι περισσότεροι τίτλοι της κατηγορίας εκείνη την περίοδο, η σειρά της Gremlin βασιζόταν στον συνδυασμό των τρισδιάστατων γραφικών και του απλού χειρισμού για να προσφέρει μία εύπεπτη, αλλά εντυπωσιακή για την εποχή ποδοσφαιρική εμπειρία.
8. This Is Football 2005 (2004, PS2)
Η σειρά This Is Football ξεκίνησε το 1999 και κατάφερε, σε ένα ιδιαίτερα ανταγωνιστικό τοπίο, να δικαιολογήσει την κυκλοφορία άλλων πέντε τίτλων. Βασικά χαρακτηριστικά της ήταν τα υψηλά production values, η χρήση επίσημων αδειών και ο απλοποιημένος χειρισμός, που το έφερναν σε ευθεία αντιπαράθεση με το FIFA. Μάλιστα, η σειρά της Sony θεωρούνταν από πολλούς καλύτερη, αν και τη συγκεκριμένη περίοδο κάτι τέτοιο δεν ήταν πολύ δύσκολο.
7. SEGA Worldwide Soccer 98: Club Edition (1997, Saturn)
Η ποδοσφαιρική παρουσία της SEGA δεν εξαντλούνταν με το Virtua Striker. Κατά την εποχή του Saturn η ιαπωνική εταιρεία διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στο χώρο, μέσω της σειράς που ξεκίνησε ως Victory Goal και συνέχισε ως SEGA Worldwide Soccer. Με τα εντυπωσιακά για την εποχή γραφικά του και την απλή μεν, αλλά διασκεδαστική απόδοση του αθλήματος, το SEGA Worldwide Soccer 98: Club Edition έφερε τη SEGA σχεδόν στην κορυφή της κατηγορίας για ένα διάστημα. Η μετάβαση της σειράς στο Dreamcast έγινε με outsourcing στην έμπειρη Silicon Dreams, που όμως δεν ήταν σε θέση να κονταροχτυπηθεί με την Konami. Η SEGA έκανε μια τελευταία προσπάθεια να παραμείνει ανταγωνιστική στους εξομοιωτές ποδοσφαίρου με το Virtua Pro Football, όμως έπεσε πάνω στην περίοδο που η Konami έμοιαζε αχτύπητη και το FIFA είχε αρχίσει να παίρνει τα πάνω του ποιοτικά. Έτσι, αν και το Virtua Pro όντως δεν είχε να προσφέρει τίποτα καινούριο εκείνη την περίοδο, θεωρήθηκε χειρότερο από όσο του αναλογούσε και ξεχάστηκε γρήγορα.
6. Football Kingdom (2004, PS2)
Η άβολη στιγμή, που η φυσική μπάλας και διχτυών ενός παντελώς άγνωστου παιχνιδιού που κυκλοφόρησε μόνο στην Ιαπωνία από τη Namco και δεν εξελίχθηκε σε franchise, ξεπερνούν τα αντίστοιχα των σύγχρονων FIFA και PES. Το Football Kingdom ήρθε από το πουθενά και εξίσου ξαφνικά γύρισε και πάλι στο πουθενά, αλλά η ποιότητά του οδήγησε σε συλλογή υπογραφών ώστε να ασκηθεί πίεση στη Namco να κυκλοφορήσει sequel. Μπορεί η ταχύτητα του παιχνιδιού να είναι αφύσικα γρήγορη, η τεχνητή νοημοσύνη της άμυνας μέτρια και η κίνηση των παικτών κάπως απότομη, όμως, από την άλλη, το passing game είναι γρήγορο και ακριβές, τα σουτ δυνατά σαν του PES και γενικά επιτυγχάνεται σε πολλές περιστάσεις μία έντονα αληθοφανής αίσθηση, που ενίοτε προκαλεί έκπληξη. Μήπως να βάζαμε καμιά υπογραφή κι εμείς στο σχετικό petition;
5. International Superstar Soccer 2000 (1999, N64 - PlayStation)
Το παράρτημα της Konami στην Οζάκα βρισκόταν πίσω από τα πρώτα International Superstar Soccer στο SNES, γεγονός που αυτόματα το τοποθετεί στο πάνθεον των developers εξομοιωτών ποδοσφαίρου. Στη συνέχεια βρέθηκε στη σκιά του παραρτήματος του Τόκιο, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι δεν παρήγαγε κάποια πολύ καλά δείγματα της “σκέτης” σειράς ISS. Ειδικά την περίοδο του Nintendo 64 προσέφερε πολλά με την πλήρη εκμετάλλευση του αναλογικού μοχλού της κονσόλας της Nintendo και την αίσθηση ότι πήγαινε μπροστά την κατηγορία σε επίπεδο χειρισμού και διαθέσιμων modes, όμως τα τρία ISS της γενιάς των PS2/Xbox, αν και σχετικά αξιόλογα, βρίσκονταν εμφανώς πίσω σε σχέση με τα αριστουργήματα που “ζωγράφιζε” κατά βούληση το παράρτημα του Τόκιο.
4. FIFA 07 (2006, PS2 - Xbox - GameCube - PC)
Λίγη σημασία έχει οτιδήποτε γράφεται σε αυτό το άρθρο όταν η σειρά FIFA έχει δείξει έμπρακτα ότι οι άδειες παικτών και ομάδων είναι ο σημαντικότερος παράγοντας επίτευξης πωλήσεων. Μέχρι να φτάσουμε στο εξαιρετικό FIFA 09, που γύρισε το ματς με τα PES, τα ποδοσφαιράκια της EA Canada διακρίνονταν για την εξαιρετική τους ατμόσφαιρα και τα υψηλά production values. Η χρήση αδειών μπορεί να φαντάζει -και μέχρις ενός σημείου να είναι- επιφανειακός παράγοντας σε ό,τι αφορά την ποιότητα ενός ποδοσφαιρικού εξομοιωτή, όμως συνεισφέρει σε μεγάλο βαθμό στην επίτευξη αληθοφάνειας. Ακόμη και οι φανατικοί του Pro πολλές φορές υπέκυπταν στην θεωρούμενη τότε ως ένοχη απόλαυση του FIFA, ανεχόμενοι το υπερβολικά προσιτό gameplay και το μέτριο animation για να βιώσουν την εμπειρία των πραγματικών γηπέδων, παικτών και εμφανίσεων. Στην πορεία, η κατάτασταση βελτιωνόταν και εντός γηπέδου ιδίως σε ό,τι αφορά την ποιότητα του animation και τον ρεαλισμό της ροής του παιχνιδιού, με αποτέλεσμα κατά τη διετία 2005-2006 να αρχίσουν να διαφαίνονται οι πρώτες ενδείξεις της αλλαγής φρουράς που θα επερχόταν στη γενιά των PS3 και Xbox 360.
3. Virtua Striker 4 ver. 2006 (2006, Arcade)
Το Virtua Striker του 1994, που τοποθετήσαμε ψηλά στο προηγούμενο σχετικό top 10 μας, ήταν το πρώτο ποδοσφαιράκι με τρισδιάστατα πολυγωνικά γραφικά. Ευχαριστούμε SEGA! Περνώντας τώρα στο διάστημα που εξετάζεται στο παρόν top 10, το Virtua Striker 2 του 1997 εξακολουθούσε να είναι σε γελοίο βαθμό μπροστά από τον ανταγωνισμό στον τομέα των γραφικών, αφού το Model 3 arcade board επέτρεπε την επίτευξη λεπτομέρειας, animation και φυσικής που κανείς άλλος developer πέρα από τα θρυλικά divisions της SEGA δε μπορούσε ούτε καν να ονειρευτεί τότε.
Σε επίπεδο χειρισμού και ροής παιχνιδιού, συνεχίστηκε σε όλη τη διάρκεια ζωής η πλήρως arcade προσέγγιση, ακόμη και κατά τα ports στο Dreamcast και το GameCube. Οι παίκτες είχαν καλύετρη αίσθηση βάρους από οποιοδήποτε άλλο ποδοσφαιράκι, όμως έστριβαν σαν τάνκερ και η αλλαγή κατοχής της μπάλας ήταν συνεχής. Όταν και αν ένας παίκτης έμενε για λίγο ελεύθερος, μ,πορούσε να δοκιμάσει τα εξαιρετικά σουτ του παιχνιδιού, που με λίγη εξάσκηση μπορούσαν να βρουν στόχο από πολύ μακριά. Όταν έμπαινε γκολ γινόταν πανζουρλισμός που μας έχει λείψει από τότε, ενώ κάθε γκολ βαθμολογούνταν από το παιχνίδι με βάση μια σειρά παραγόντων. Το καλύτερο της ημέρας το έβλεπαν όλοι οι υπόλοιποι θαμώνες του ουφάδικου σε συνεχή replay. Προς το τέλος της σειράς, στην τέταρτη υλοποίησή της, η SEGA αποφάσισε επιτέλους να τραβήξει την κάμερα λίγο πιο ψηλά για να διευκολύνει το passing game και μείωσε λίγο τον ρυθμό των τάκλιν, όμως αντί η σειρά να συνεχίσει βασισμένη στις στέρεες βάσεις της και τις επεμβάσεις αυτές που σταδιακά θα της επέτρεπαν να διορθώσει τις αδυναμίες της, απλά σταμάτησε.
2. ISS Pro Evolution Soccer 2 (2001, PlayStation)
Αν και γενικά αποφασίσαμε να συμπεριλάβουμε στο συγκεκριμένο top 10 έναν τίτλο από κάθε σειρά στην εκάστοτε θέση, η παντοκρατορία των ποδοσφαιρικών τίτλων της Konami κατά τη συγκεκριμένη δεκαετία μας αναγκάζει να καταγράψουμε ξεχωριστά την παρουσία της σειράς στο πρώτο PlayStation.
Αν και ο Shingo “Seabass” Takatsuka είχε συμμετάσχει ως προγραμματιστής και στο όχι και τόσο αξιόλογο Goal Storm του 1996, όταν ανέλαβε τα ηνία της ανάπτυξης του ISS Pro έθεσε τις βάσεις για την μετέπειτα πορεία της εξομοίωσης του ποδοσφαίρου στις τρεις διαστάσεις. Το ISS Pro ήταν το πρώτο ποδοσφαιράκι σε κονσόλα που απέδιδε τόσο αληθοφανώς την αίσθηση βάρους και φυσικής παρουσίας των παικτών στο γήπεδο, επιτρέποντας παράλληλα την πραγματοποίηση ντρίμπλας με απότομες αλλαγές κατεύθυνσης που μπορούσαν να εκμεταλλευθούν την αδράνεια των αμυντικών, ενώ και η αλληλεπίδραση των παικτών με τη μπάλα ήταν η πιο αληθοφανής ως τότε. Ταυτόχρονα, η χρήση εξειδικευμένου κουμπιού για την προωθημένη μπαλιά έφερε την ανάπτυξη του παιχνιδιού πιο κοντά στην πραγματική ποδοσφαιρική λογική, ενώ η ποικιλία των πιθανών τρόπων σκοραρίσματος ήταν πραγματικά μεγάλη.
Το ISS Pro λοιπόν έθεσε τις βάσεις και είναι από τους πιο σημαντικούς τίτλους της δεκάδας σε σπουδαιότητα, όμως το γεγονός ότι δίνεται μεγάλη βαρύτητα και στην ποιότητα αυτή καθαυτή, όπως μπορεί να έχει προκύψει από την εξέλιξη σημαντικότερων τίτλων, σημαίνει ότι τη θέση αυτή καταλαμβάνει το εκπληκτικό ISS Pro Evolution Soccer 2, το οποίο παραμένει ακόμη και σήμερα μία από τις πιο διασκεδαστικές υλοποιήσεις ποδοσφαιρικού τίτλου που έχουν υπάρξει ποτέ, με ποιότητα animation και ροή παιχνιδιού που κανονικά δε θα έπρεπε να είναι εφικτά στο πρώτο PlayStation. Τότε που ο “Batustita” τρομοκρατούσε τους αντιπάλους κάθε φορά που βρισκόταν σε θέση να εξαπολύσει τους θανατηφόρους κεραυνούς του έξω από την περιοχή... Ακολούθησαν και τα δύο πρώτα Pro Evolution Soccer σε εκδόσεις στο PlayStation 1, όμως οι βελτιώσεις ήταν πολύ λιγότερες σε σχέση με πριν, λόγω του ότι η Konami είχε ξεκινήσει να δίνει το βάρος της στις εκδόσεις του PS2.
1. Pro Evolution Soccer 6 (2006, PS2)
Μιλώντας πάντα για τη συγκεκριμένη δεκαετία και συγκρίνοντάς την με την προηγούμενη και την επόμενη, είναι η μοναδική φορά που ένα franchise απέχει τόσο πολύ ποιοτικά από τα υπόλοιπα. Τα Pro Evolution Soccer (ή “Pro” για τους καπνίζοντες χαλαρωτικές μορφές χλωρίδας) της εποχής του PS2 ήταν με τόσο μεγάλη διαφορά καλύτερα από τα υπόλοιπα, που αυτό το top 10 θα μπορούσε άνετα να περιέχει μόνο τίτλους της σειράς, αν δεν αποφασίζαμε να το δομήσουμε διαφορετικά.
Εστιάζοντας στα PES 5 και 6, που μπορούν να θεωρηθούν τα κορυφαία της σειράς, είναι εύκολο να διαπιστώσει κανείς γιατί συμβαίνει αυτό. Τότε ήταν που συνδυάστηκαν καλύτερα από ποτέ η αληθοφάνεια με την διασκέδαση, με τρόπο που πολλοί πιστεύουν ότι δεν έχει ξεπεραστεί ως σήμερα. Το passing game ήταν απλό και γρήγορο, οι ντρίμπλες άμεσες και αποτελεσματικές, η ροή του αγώνα ομαλή και γρήγορη και τα σουτ πιο απολαυστικά από κάθε υλοποίηση ποδοσφαιρικού σουτ πριν ή έκτοτε.
Υπάρχουν αρκετές διαφορές ανάμεσα στα δύο κορυφαία PES, οι οποίες όμως δεν καθιστούν αυτόματα το ένα καλύτερο από το άλλο και η εμβάθυνση σε αυτές ξεφεύγει από την συνοπιτκή φύση μιας δεκάδας. Το 5 είναι πιο ρεαλιστικό συνολικά, το 6 πιο arcade και διάφοροι παράγοντες συνεισφέρουν στην εξισορρόπησή τους. Για παράδειγμα, το εξαιρετικό passing game και η γενικότερη ρεαλιστική προσέγγιση του 5 έρχονται σε αντιπαράθεση με τα συνεχή σφυρίγματα για φάουλ και την ενσωμάτωση αυτόματου sidestep με αργό animation, ενώ και το 6 δεν είναι ξεκάθαρα καλύτερο από τον προκάτοχό του, αφού μαζί με κάποιες ξεκάθαρες βελτιώσεις ενσωματώνει και πολλές αλλαγές που σε άλλους αρέσουν και σε άλλους όχι. Πρακτικά, είναι ισάξια και ένα ξεκάθαρο νούμερο 1 θα μπορούσε να προκύψει μόνο από συνδυασμό τους, όμως δώσαμε ένα μικρό προβάδισμα στο 6, κυρίως λόγω του λάθος τρόπου με τον οποίο επιχείρησε στο PES 5 η Konami να μειώσει τις συνεχείς ντρίμπλες του (επίσης εξαιρετικού) PES 4 με το προαναφερθέν αυτόματο πλάγιο βήμα.
Τα γραφικά έχουν βελτιωθεί από τότε, το FIFA και το PES πλέον κονταροχτυπιούνται ως franchises και σε επίπεδο ποιότητας, αλλά ο τρόπος με τον οποίο η σειρά Pro Evolution Soccer του PS2 καθόρισε μία ολόκληρη γενιά από gamers, πολλοί εκ των οποίων αγόραζαν μόνο “Πλέιστέισιο με Προ”, δύσκολα θα επαναληφθεί.
ΤΡΟΜΕΡΟ αφιέρωμα!Καταρχάς θα συμφωνήσω εις το άπειρον ότι το PES6 είναι το καλύτερο PES της σειράς και για μένα το κορυφαίο ποδοσφαιράκι ever.Η πετυχημένη επιλογή του video που το συνοδεύει δείχνει πραγματικά το μεγαλείο του και πόσους αιώνες ήταν μπροστά από την εποχή του.
Μου έκανε εντύπωση που βλέπω τίτλους για πρώτη φορά!Δεν είχα ιδέα ότι το Virtua Striker είχε και τέταρτο μέλος στη σειρά αλλά ίσως είναι φυσιολογικό γιατί πλέον οι κονσόλες είχαν υπερισχύσει των ουφάδικων.Απλά πανέμορφο.
Actua soccer 3 και Sega Worldwide Soccer 98 πολλές ευχάριστες ώρες gaming αλλά θα σταθώ σε δύο τίτλους για τους οποίους μαθαίνω μόλις τώρα.Το This Is Football είχε τρελά γραφικά για την εποχή του,πιο πολύ σε PS3 έφερναν παρά σε PS2 ενώ το Football Kingdom είχε εξωπραγματικό gameplay,σαν να έβλεπα το παλιό καλό PES.
Εξαιρετικό αφιέρωμα με τιτλάρες και μερικούς εξ'αυτών να έστεκαν ακόμη και σήμερα,τόσο επαναστατικοί ήταν.
E ρε τι ποδοσφαιρακι εχει περασει απο τα χερια μας τελικα , ειδικα αν μετρησουμε και τους τιτλους του 1ου μερους. Αν με εβαζες να θυμηθω ποια εχω παιξει το πολυ 5-6 να εβρισκα αλλα τελικα ειναι δεκαδες!
Οι αγαπημενες μου αναμνησεις παντως (οπως και των περισσοτερων) ειναι με το προ, (και)γιατι τα 3-6 ειχαν συμπεσει με την περιοδο που ημουν φοιτητης οπου ολοι ειχαμε πλεηστεησο με προ και σε οποιο σπιτι και αν καταληγαμε ενα (ή 10) τουρνουα ηταν επιβεβλημενο. Οπως ηταν επιβεβλημενο το τραγουδι του Βοσκοπουλου 'Ασημενιο Ταλιρο' να ειναι ετοιμο στο media player να παιχτει σε περιπτωση που καποιος κακομοιρης ετρωγε 5 γκολ... Χαχαχα ζεμπεκιες μιλαμε!
Πόσο κάψιμο έπεσε από ISS Pro 98 μέχρι και το PES6! Σε αυτά χρωστάω μεγάλο ποσοστό της μυωπίας μου. :p Μέχρι και 2010/11 ακόμα το έπαιζα με τα patch του και με online αγώνες. Κρίμα για την ελεύθερη πτώση που ακολούθησε μετά. Γενικά 5&6 νομίζω παίζονται άνετα και σήμερα.
Θα ξεκινήσω με το προ το καλυτερο ποδοσφαιράκι όλων των εποχών και θα καταλήξω στο virtual striker που είχα στο Dreamcast φανταστικά το φιφα δεν υπήρχε μέχρι το 14
Μόλις 5 χρόνια. Γελάνε οι μεντεσέδες
Καταπληκτικό αφιέρωμα από τον Πέππαρο. Πολλά από αυτά έχω παίξει,και όντως το pes 6 ήταν ένα από τα καλύτερα.Μου άρεσε η απλότητα που πρόσφερε το παιχνίδι.Τα ποδοσφαιράκια είναι από τις κατηγορίες παιχνιδιών που έπαιζα ανελλιπώς και τα διασκέδαζα, τώρα πλέον παίζω σπάνια και αν παίξω αυστηρά μόνο με φίλους. Νομίζω λόγο του ρεαλισμού έχουν χάσει λίγο από την μαγεία τους.Ας μην σχολιάσω και τα loot boxes που μας τα έχουν φορτώσει και πλέον ποιο πολύ ασχολούνται με αυτά παρά με το ίδιο το παιχνίδι. Θα ήθελα να δω στο μέλλον περισσότερες action προσπάθειες,νομίζω αυτό χρειάζεται στις μέρες μας, λίγη περισσότερη καφρίλα και διασκέδαση.
το this is football ήταν εξερετικο ποδοσφαρακι