Η «Μητέρα!» δεν είναι ένα θρίλερ. Είναι μια αλληγορία χτισμένη πάνω σε βιβλικά γραπτά, στερεότυπα συμβόλων που μια κάποια θρησκεία μετεξέλιξε σε Πίστη και μέσω αυτής εξουσιάζει (ακόμη και σήμερα) εκατομμύρια ανθρώπων, σχεδόν… «τυφλά». Μια θρησκεία που ο σύγχρονος πολιτισμός και οι θετικές επιστήμες εύκολα μπορούν να θέσουν υπό αμφισβήτηση. Αλλά δεν χρειάζεται να πηγαίνουμε τόσο μακριά. Η ίδια η Φύση μπορεί να την αμφισβητήσει. Διότι εκείνη είναι η ουσιαστική «Μητέρα» (μας). Υπό αυτή την οπτική, ο Ντάρεν Αρονόφσκι έχει γυρίσει το πιο βλάσφημο έργο που έχουμε δει στο σινεμά εδώ και πολλά έτη. Γιατί είχε την εξυπνάδα να «παντρέψει» σε αυτό την ίδια τη Φύση και Εκείνον! Και να κρίνει και τους δύο. Και τους πιστούς τους. Έως και ολόκληρη την πορεία (αν όχι και τη μοίρα) του σύμπαντος.
Και στο παρελθόν ο Αρονόφσκι είχε επιχειρήσει να θέσει παρόμοια ζητήματα υπό σκέψη και αμφισβήτηση, αλλά… δεν τα είχε τελειώσει. Στην «Πηγή της Ζωής» (2006) δεν ήταν ακόμη έτοιμος να ρισκάρει μια τόσο τολμηρή αποδόμηση της προέλευσης και της ύπαρξης, δίνοντας τελικά στον θεατή τη σκυτάλη της ολοκλήρωσης, ανάλογα με τα ψυχικά αποθέματα, τη γνώση και τις εμπειρίες του καθενός από εμάς. Σήμερα, έδειξε (και ήταν) έτοιμος. Το παράγγελμά του δεν ζητά από εμάς να καλύψουμε απλώς τα κενά ή να εικάσουμε ένα «τέλος». Ζητά να καταλάβουμε τη θέση μας, το ρόλο μας σε έναν αέναο παραλογισμό που… δεν χρειάζεται να τελειώσει ποτέ. Γιατί αναγεννάται.
Το φιλμ του Αρονόφσκι μας εισάγει σε έναν κόσμο που έχει ήδη δημιουργηθεί. Μια ειδυλλιακή Εδέμ, στην οποία επίκειται ο καρπός της Μητέρας και Εκείνου, παρά την εμφανή δυσαρμονία του ζευγαριού. Εκείνος έχει χάσει την έμπνευσή Του, ενώ η Μητέρα αισθάνεται να ασφυκτιά εντός του οίκου Του. Ένας Άνδρας και μια Γυναίκα (κανένας από τους ήρωες δεν έχει ονόματα) θα είναι οι… πρωτόπλαστοι επισκέπτες που θα εισβάλλουν στον οίκο Εκείνου, διαταράσσοντας με τα μικρά τους αμαρτήματα τον κόσμο όλο. Θα τους ακολουθήσουν τα σε σύγκρουση τέκνα τους, με τα σχεδόν δολοφονικά τους ένστικτα, η τροπή των πραγμάτων θα είναι τραγική, ακόμη περισσότεροι άνθρωποι θα φέρουν μαζί τους ένα σχεδόν βγαλμένο από εφιάλτη χάος, το οποίο θα ταρακουνήσει τα θεμέλια της ζωής σε τούτο το σύμπαν.
Εάν η πρώτη ώρα είναι ένα είδος «προλόγου» που προσφέρεται προς αποκωδικοποίηση με βάση κάποια βιβλικά πρότυπα, η συνέχεια της «Μητέρας!» είναι μια ιστορία που δεν έχει πάρει ακριβώς αυτή την τροπή στις Γραφές. Και εκεί ξεκινά, ουσιαστικά, το έργο. Μέσα σε ένα εσωτερικό σκηνικό, στο οποίο ο Αρονόφσκι και ο Μάθιου Λίμπατικ (ο σταθερός συνεργάτης του στη διεύθυνση φωτογραφίας) κινούνται με τόσο ντελιριακό τρόπο που ξεπερνούν και την αίσθηση του πυρετού, η ανθρωπότητα ολόκληρη παρελαύνει σαν ένα κοπάδι πιστών έτοιμο να λατρέψει τα είδωλά του, να πολεμήσει γι’ αυτά, να επαναστατήσει, να τα κακοποιήσει, να μεταλάβει τη σάρκα τους, να εξολοθρεύσει το ίδιο του το «αίμα» για να λυτρωθεί.
Ανάλογα με τα πιστεύω του κάθε θεατή, θρησκείες γερασμένες, new age ιδέες και τρόπους ζωής, το περιεχόμενο της «Μητέρας!» αποκτά διαστάσεις ακραίες που ή θα σε βρουν σύμφωνο ή θα σε εξοργίσουν, σε βαθμό να θέλεις να σηκωθείς από το κάθισμά σου και να εγκαταλείψεις την αίθουσα, στολίζοντας το σκηνοθέτη του φιλμ (μαζί με το σόι του, ενδεχομένως) με… «down to Earth» βωμολοχίες. Η όποια έκφραση του θυμού, όμως, λειτουργεί αλληλένδετα με όλα αυτά που συμβαίνουν επί της οθόνης. Και με έναν παράδοξο τρόπο, υπεύθυνος, κρινόμενος και… καταδικασμένος για τα όσα θα ακολουθήσουν στη «Μητέρα!» είσαι εσύ. Οι πρόγονοί σου, η γενιά σου, το μέλλον που θα συνεχίσει να αυτοκαταστρέφεται μέσα από λάθος επιλογές, βαρύτερες κι από το όποιο (κατά συρροήν) αμάρτημα. Χωρίς αμφιβολία, η «Μητέρα!» είναι η σημαντικότερη ταινία που έχει σκηνοθετήσει μέχρι στιγμής ο Ντάρεν Αρονόφσκι. Δεν είναι «μασημένη τροφή». Δεν θα την κάνεις απαραίτητα «δική σου». Μερικοί θεατές (που θα είναι διατεθειμένοι να την παρακολουθήσουν μέχρι τέλους) ίσως σοκαριστούν ή αισθανθούν ότι το φιλμ είναι υπερβολικά προσβλητικό απέναντι στην Πίστη τους. Ίσως είναι και ανίκανοι να παραδεχτούν τις αμαρτίες τους, ένα επερχόμενο τέλος (αυτού) του πολιτισμού. Ο Αρονόφσκι, άλλωστε, τούτη τη φορά… «τον τελειώνει». Και για τα end credits σοφά έχει επιλέξει το «The End of the World», την επιτυχία της Σκίτερ Ντέιβις από το 1962. «How life goes on the way it does», διερωτάται σε μια νέα διασκευή του τραγουδιού η Πάτι Σμιθ, αφήνοντάς σε στο κενό για να διαλογιστείς στον χρόνο που (μας) μένει…
ΕΙΝΑΙ ΓΙΑ ΜΕΝΑ;
Σινεμά που σε ενοχλεί. Σε βγάζει από την «ασφαλή ζώνη» της ζωής σου. Αν δεν είσαι διατεθειμένος να «δοκιμαστείς» μέσα στην αίθουσα, αν δεν τολμάς να συζητήσεις βαθύτερα γι’ αυτό που είδες κατόπιν της προβολής, αν δεν έχεις τα κότσια να υπερασπιστείς την όποια Πίστη σου σε έναν διάλογο με τον εαυτό σου και τους θεατές με τους οποίους μοιράστηκες αυτή την εμπειρία, μην περάσεις ούτε απ’ έξω. Τούτο εδώ είναι ένα έργο που πηγαίνει το σινεμά μπροστά. Μακάρι και το μυαλό σου.
Του Ηλία Φραγκούλη, σε συνεργασία με το freecinema.gr
τοσο καλη;
10?τσιμπιεμαι...
Δεν είναι ταινία για όλους. Όπως όλες του Darren Aronofsky. Άμα είναι του γουστου σου όμως τότε ναι είναι για 10 με τόνο
ΤΕΡΑΣΤΙΑ ταινία, φοβερό κείμενο. Μόνο για εκείνους που δεν τους ξενίζει το σινεμά του Aronofsky φυσικά.
Μετα το αισχος Noah δεν ψηνομαι να δω καμια ταινια του σκηνοθετη
"Δεν θα σχολιάσω περαιτέρω την εξοργισμένη χάβρα των Αμερικανών θεατών, που παρασύρθηκαν από το marketing του studio, προετοιμασμένοι να δουν… mainstream θρίλερ με λαμπερό καστ πρωταγωνιστών!"
Θα διαφωνήσω κάθετα,από το trailer φαίνεται πως μόνο mainstream θρίλερ δε θα είναι κι αν προσθέσεις στην εξίσωση τον Αρονόφκσι τότε ξέρεις τι να περιμένεις.Δε ξέρω αν είναι τόσο καλή ταινία(και κακά τα ψέμματα εδώ μπαίνει και ο υποκειμενικός παράγοντας του πόσο σε εκφράζουν οι ταινίες ενός σκηνοθέτη)αλλά τα Requiem for a dream και Black Swan τα λάτρεψα οπότε ελπίζω να είναι αντίστοιχης ποιότητας.
Τελικά εδώ σινεμά δεν πάει κανείς, ε; Μόνο οι βαθμολογίες ενοχλούν.
Η ταινία είναι καταπληκτική μην τη χάσετε. Όταν βγήκαμε από την αίθουσα ήταν σαν να είχαμε φάει μπουνιά. Τα πρώτα λεπτά ήμαστε αμίλητοι και μετά άρχισαν οι συζητήσεις. Πόσο καιρό έχει να μας συμβεί αυτό με ταινία! Και μιλάω ακόμη και για άτομα που η αγαπημένη τους ταινία είναι τα star wars. Μην είστε προκατειλημμένοι ανοίξτε μάτια και μυαλό το σινεμά έχει πολλές πλευρές!
Είδα την ταινία χθες και πιστεύω οτι είναι ότι καλύτερο μας έχει δώσει ο σκηνοθέτης. Σου αρέσει η όχι θα σου μείνει στο μυαλό και στην σκέψη σου για καιρό. Εγώ την λάτρεψα και κυρίως οτι σου δίνει την δυνατότητα για ερμηνίες και συζητηση αφου βγείς απο την αίθουσα.
υ.γ. Στην αίθουσα ήταν και 5-6 κλασικοι παλίκαροι που δεν σταμάτησαν να κράζουν απο το πρώτο λεπτό. Ρε παλικάρια αν δεν σας αρέσει τόσο πολύ αυτο που βλέπετε για να σταματήσετε έστω για 5 λεπτά, τι θα λεγατε την επομενή φορα να φεύγατε?
Δεν βλέπω τέτοιες ταινίες,είμαι πιο πολύ της γρήγορης δράσης και των εφέ,προτιμώ πιο άμυαλο σινεμά.Για 10 δεν ξέρω αν είναι,αλλά ένα 9 από μένα το παίρνει άνετα.Πολύ καλή ταινία.Αρκεί να ξέρεις τι πας να δεις.Τώρα πρέπει να βάλω στο πρόγραμμα τα Fountain & Noah.
@Altair, άσε το ΝΩΕ για το Πάσχα... Μετά το FOUNTAIN έχει και πιο "βαρέα", όπως το π.
Και το Π θέλω να δω.Πολλές ταινίες που συνεχώς αναβάλλω γιατί δεν είναι του γούστου μου,αλλά τώρα μετά από αυτό,θα τις δω.Άλλωστε και το Black Swan μου άρεσε πολύ.
Η ταινια ηταν θα ελεγα μοναδικη. ΔΕΝ ειναι για ολους και δεν χρειαζεται να ειναι για ολους. Δεν ειναι τελεια, αλλα ειναι εμπειρια που αξιζει. Ειμαι φαν των ταινιων αυτών, ακομα και οταν δεν πιανω το νοημα τους, με βαζουν να σκεφτω λιγο παραπανω. Και τις εκτιμω ιδαιτερα οταν εχουν παραπανω απο μια πιθανη ερμηνια, εκει βρισκεται η πραγματικη τεχνη.