Το μαγνητικό πεδίο της Γης είναι ένας από τους σημαντικότερους μηχανισμούς προστασίας του πλανήτη μας από την κοσμική ακτινοβολία και τα φορτισμένα ηλιακά σωματίδια. Δημιουργείται σε βάθος περίπου 3.000 χιλιομέτρων, μέσα σε έναν ωκεανό λιωμένου σιδήρου που περιβάλλει τον πυρήνα του πλανήτη, παράγοντας ηλεκτρικά ρεύματα που γεννούν το προστατευτικό ηλεκτρομαγνητικό πεδίο της Γης. Ωστόσο, οι εσωτερικές διεργασίες που το τροφοδοτούν παραμένουν εξαιρετικά σύνθετες και συνεχώς μεταβαλλόμενες.
Η αποστολή Swarm, που αποτελεί μέρος του προγράμματος FutureEO του ESA, περιλαμβάνει τρεις πανομοιότυπους δορυφόρους οι οποίοι καταγράφουν με ακρίβεια τα μαγνητικά σήματα που προέρχονται όχι μόνο από τον πυρήνα, αλλά και από τον φλοιό, τη μανδύα, τους ωκεανούς, την ιονόσφαιρα και τη μαγνητόσφαιρα της Γης.
Αυτή η πρωτοποριακή αποστολή προσφέρει στους επιστήμονες απαράμιλλες γνώσεις για την προέλευση και την εξέλιξη του μαγνητισμού του πλανήτη, βοηθώντας στη χαρτογράφηση των περιοχών όπου το πεδίο εξασθενεί ή ενισχύεται. Η αδυναμία του μαγνητικού πεδίου στον Νότιο Ατλαντικό είχε εντοπιστεί ήδη από τον 19ο αιώνα νοτιοανατολικά της Νότιας Αμερικής. Σήμερα όμως, η συγκεκριμένη ανωμαλία έχει διευρυνθεί και παρουσιάζει νέα, ανησυχητικά φαινόμενα κοντά στην αφρικανική ήπειρο.
Τα πιο πρόσφατα ευρήματα, που δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό Physics of the Earth and Planetary Interiors, αποκαλύπτουν ότι η ανωμαλία του Νότιου Ατλαντικού συνέχισε να επεκτείνεται μεταξύ 2014 και 2025, ενώ από το 2020 τμήμα του Ατλαντικού νοτιοδυτικά της Αφρικής παρουσιάζει ακόμη ταχύτερη αποδυνάμωση του πεδίου. Σύμφωνα με τον καθηγητή Γεωμαγνητισμού Chris Finlay από το Τεχνικό Πανεπιστήμιο της Δανίας, η ανωμαλία δεν είναι ενιαία αλλά αποτελείται από επιμέρους περιοχές που εξελίσσονται διαφορετικά: η πλευρά προς την Αφρική εξασθενεί πιο έντονα από την πλευρά προς τη Νότια Αμερική. Τα φαινόμενα αυτά αποδίδονται στις λεγόμενες “αντίστροφες ροές” στο όριο μεταξύ του εξωτερικού πυρήνα και του μανδύα της Γης, εκεί όπου οι γραμμές του μαγνητικού πεδίου, αντί να εξέρχονται από τον πυρήνα, κατευθύνονται ξανά προς τα μέσα. Χάρη στα δεδομένα του Swarm, εντοπίστηκαν περιοχές τέτοιων ροών που μετακινούνται δυτικά, συμβάλλοντας περαιτέρω στην αποδυνάμωση του πεδίου πάνω από την Αφρική.
Η αποστολή Swarm, που συμπληρώνει ήδη 11 έτη σε τροχιά, έχει σπάσει ρεκόρ στη συνεχή συλλογή μαγνητικών μετρήσεων από το διάστημα. Εκτοξεύτηκε στις 22 Νοεμβρίου 2013 ως η τέταρτη αποστολή του προγράμματος Earth Explorer, σχεδιασμένη να εφαρμόσει πρωτοποριακές τεχνολογίες παρατήρησης της Γης. Παρότι η αρχική διάρκεια ζωής των δορυφόρων είχε προβλεφθεί πολύ μικρότερη, συνεχίζουν να λειτουργούν άψογα, παρέχοντας κρίσιμα δεδομένα για την παγκόσμια μοντελοποίηση του μαγνητικού πεδίου, την παρακολούθηση των κινδύνων από τις συνθήκες του διαστήματος και την περαιτέρω κατανόηση της εσωτερικής δυναμικής του πλανήτη.
Τα αποτελέσματα αποκαλύπτουν επίσης πως, ενώ το μαγνητικό πεδίο δείχνει να αποδυναμώνεται σε ορισμένα σημεία, ενισχύεται σε άλλα. Στο βόρειο ημισφαίριο, για παράδειγμα, εμφανίζονται δύο ισχυρές περιοχές -μία στον Καναδά και μία στη Σιβηρία- με τη δεύτερη να ενισχύεται σημαντικά την τελευταία δεκαετία. Το ισχυρό πεδίο πάνω από τη Σιβηρία έχει αυξηθεί, ενώ αυτό πάνω από τον Καναδά έχει υποχωρήσει κατά 0,65% της επιφάνειας της Γης, δηλαδή σχεδόν όσο η έκταση της Ινδίας. Την ίδια στιγμή, η σιβηρική περιοχή αυξήθηκε κατά 0,42%, περίπου όσο η Γροιλανδία. Αυτές οι μεταβολές φαίνεται να ευθύνονται για τη μετακίνηση του βόρειου μαγνητικού πόλου προς τη Σιβηρία, με σημαντικές επιπτώσεις στα συστήματα πλοήγησης που βασίζονται σε μαγνητικά δεδομένα.
Η υπεύθυνη της αποστολής Swarm, Anja Stromme, τονίζει πως αυτή η παρατεταμένη περίοδος παρατήρησης προσφέρει μια ολοκληρωμένη εικόνα του πλανήτη μας, από τον καυτό του πυρήνα έως την ανώτερη ατμόσφαιρα. Οι δορυφόροι εξακολουθούν να λειτουργούν άρτια και στόχος είναι η αποστολή να συνεχιστεί πέρα από το 2030, όταν οι συνθήκες του ηλιακού κύκλου θα επιτρέψουν ακόμη βαθύτερες μελέτες του δυναμικού και διαρκώς μεταβαλλόμενου μαγνητικού μας κόσμου.
Έφτασαν τα νέας γενιάς χειριστήρια DualSense με σημαντικές αλλαγές, πως θα τα ξεχωρίζετε (photos)
Για την καλύτερη εμπειρία σου θα θέλαμε να σε παρακαλέσουμε να το απενεργοποιήσεις κατά την πλοήγησή σου στο site μας ή να προσθέσεις το enternity.gr στις εξαιρέσεις του Ad Blocker.
Με εκτίμηση, Η ομάδα του Enternity