Από τα περισσότερο ή λιγότερο (αντίστοιχα) αριστουργηματικά, σε συνέργεια με το Μαρκ Καρό, «Delicatessen» και «Η Πόλη των Χαμένων Παιδιών», μέχρι τις solo δημιουργίες του, «Alien: Η Αναγέννηση», «Οι Ατελείωτοι Αρραβώνες», «Micmacs: Μικροαπατεώνες στα Δύσκολα» και, φυσικά, τη λατρεμένη -σε πρόσφατη επανέκδοση στους ελληνικούς κινηματογράφους- «Αμελί», το σινεμά τού Ζενέ είχε πάντα μια ακαταμάχητη, πρωτοπόρα παραξενιά, μια ακούραστη, αεικίνητη ιδιοφυία / ιδιοσυγκρασία και – κυρίως – μια εξωφρενική επινοητικότητα στη σύνθεση των εικόνων του, που όμως δεν αποπλανούσαν μόνο το βλέμμα, αλλά (σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό) και το συναίσθημα. Όχι, όμως, και αυτός, ο κάθε άλλο παρά απρόβλεπτος, λιλιπούτειος κύριος Τι Ες Σπίβετ…
Μόλις δεύτερη, μετά το τέταρτο «Alien», αγγλόφωνη ταινία του, μοιάζει αμήχανη, αποπροσανατολισμένη, απρόσωπη και απλά διεκπεραιωτική. Σα να ήταν υποχρέωση κάποιου άλλου, που ο Ζενέ αναγκάστηκε με πολύ ζόρι να αναλάβει. Κι όμως αυτός ο μικρός κύριος Σπίβετ, οι κινηματογραφικές περιπέτειες του οποίου βασίζονται στο εξαιρετικά πρωτότυπο (αφού ενσωματώνει στην αφήγησή του τα σκίτσα των παρατηρήσεων, των πειραμάτων και των εφευρέσεων, καθώς και τα χαρτογραφικά πονήματα του ήρωά του) βιβλίο του Ρέιφ Λάρσεν, θα μπορούσε κάλλιστα να αποτελεί ιδανικό alter-ego τού σκηνοθέτη / τρομερού παιδιού, κάνοντας αυτή την ταινία πολύ προσωπική του υπόθεση. Δυστυχώς, συμβαίνει το εντελώς αντίθετο. Αυτή τη φορά ο Ζενέ αδυνατεί αφενός να μεταφράσει εύστοχα το ανάγνωσμα στην κινηματογραφική γλώσσα, και αφετέρου να αφηγηθεί την ιστορία του με τις εικόνες του, ώστε να κοινωνήσει την ψυχή της, μέσω των ματιών, απευθείας στην καρδιά. Το αποτέλεσμα είναι ένα φιλμ τίγκα στη -χαριτωμένα εκφρασμένη- αφήγηση off, που σου λέει διαρκώς τι βλέπεις, χωρίς να σου επιτρέπει να το αισθανθείς. Να το κάνεις κτήμα σου. Έτσι, όλοι οι χαρακτήρες παραμένουν χάρτινες, αναίτια και επιτηδευμένα εκκεντρικές (o Τι Ες, συν η αφηρημένη εντομολόγος μαμά, ο ετεροχρονισμένος cowboy μπαμπάς και η έφηβη αδελφή που θέλει καλά και σώνει να γίνει Miss America) καρικατούρες, ανίκανες να προκαλέσουν έστω τη minimum συμπάθεια, ενώ καταλυτικά για τα κίνητρα του μικρού πρωταγωνιστή γεγονότα (σαν το ατύχημα του αδελφού του) είναι έτσι ειπωμένα / κινηματογραφημένα (ο Τι Ες το αφηγείται, ενώ στο πανί πέφτει πανοραμικό πλάνο, με τον μπαμπά, μια κουκίδα στους αγρούς, να μαθαίνει τα νέα και να τρέχει προς τον αχυρώνα), περνούν σχεδόν απαρατήρητα. Στο ντούκου.
Ταυτόχρονα, οι άλλοτε χαρακτηριστικά ιδιότροπες, γοητευτικά εύγλωττες εικόνες του φαντάζουν εδώ καταχρηστικές. Αδιάφορες. Και μαζί με την υπόλοιπη ταινία, εντελώς βαρετές. Είτε γιατί καθόλου δε χρησιμεύουν στην αφήγηση / εξέλιξη της ιστορίας (όπως π.χ. εκείνες της ανταλλαγής ανάποδης πόζας μεταξύ του λαθρεπιβάτη στο τρένο Τι Ες και του κοριτσιού που παίζει δίπλα στις γραμμές). Είτε γιατί έχουν χάσει όλη τους την πρωτοτυπία και φρεσκάδα: την εικονοποίηση σκέψεων ή αναμνήσεων των ηρώων (σαν αυτή της συνάντησης του Τι Ες με τον καθηγητή, για να δεχτεί την πρόκληση της εφεύρεσης της «μηχανής αέναης κίνησης») την έχεις ξαναδεί πολλάκις στις ταινίες του ίδιου του Ζενέ, ενώ την προβολή μηνυμάτων ή σκίτσων απευθείας στην οθόνη τη βλέπεις πλέον παντού (από το πρόσφατο, κινηματογραφικό «Το Λάθος Αστέρι», μέχρι τα τηλεοπτικά «Sherlock» και «Da Vinci’s Demons»).
Τι μένει; Μια μάταια πανέμορφη, βραβευμένη με Σεζάρ, διεύθυνση φωτογραφίας, που με το 3D αποκτά καμπύλες και βάθος, που ολόκληρη η ταινία δεν έχει… ούτε στ’ όνειρο της.
ΕΙΝΑΙ ΓΙΑ ΜΕΝΑ;
Όχι, ειδικά αν αγαπάς το σινεμά του Ζενέ (ή η ηλικία σου ξεπερνά τα 13 έτη). Οι μόνοι που ίσως περάσουν οριακά καλά είναι οι ορκισμένοι εικονοκλάστες, οι πάντα περίεργοι για τις εξελίξεις στη δουλειά τους διευθυντές φωτογραφίας και οι κοντά στην ηλικία του Τι Ες πιτσιρικάδες, που δεν έχουν ιδέα τι εστί Ζαν-Πιερ Ζενέ.
Tης Ιωάννας Παπαγεωργίου σε συνεργασία με το freecinema.gr
Βρείτε το freecinema.gr στο facebook
Για την καλύτερη εμπειρία σου θα θέλαμε να σε παρακαλέσουμε να το απενεργοποιήσεις κατά την πλοήγησή σου στο site μας ή να προσθέσεις το enternity.gr στις εξαιρέσεις του Ad Blocker.
Με εκτίμηση, Η ομάδα του Enternity